Giardia
Giardia is na worminfecties de meest voorkomende en besmettelijke darmparasiet bij vele diersoorten, inclusief de mens. ​
De levenscyclus
Giardia is een ééncellige darmparasiet, die voorkomt bij de meeste zoogdieren (hond, kat, paard, rund, ... ) inclusief de mens. Het is dus een zoönose of ziekte overdraagbaar van mens op dier. Het belang hiervan zelf verderop in het artikel worden uitgelegd
​
De levenscyclus van Giardia is vrij simpel. Er zijn 2 verschillende ontwikkelingsstadia: de trofozoïet ( het stadium in de gastheer) of de cyste (het stadium buiten de gastheer).
De cyste is het startpunt van de levenscyclus. Dit is het infectieuze stadium van de parasiet. De cysten worden via de mond opgenomen en komen zo in de maag van hun nieuwe gastheer terecht. Onder invloed van hoofdzakelijk de zuurtegraad van de maag zal elke cyste omvormen tot 2 trofozoïeten vrijkomen. Dit proces is afgerond in het begin van de dunne darm, oftewel twaalfvingerige darm of duodenum.
Trofozoïeten hebben een heel typisch uitzicht (zie foto hierboven). Ze zijn peervormig met een zuignap onderaan, hebben 2 kernen, en zweepharen die ze gebruiken om zich voort te bewegen. Ze vermenigvuldigen zich razendsnel door tweedeling, en migreren vanuit de twaalfvingerige darm verder doorheen de dunne darm. In de dunne darm hecht de darmparasiet zich vast met zijn zuignap aan het darmslijmvlies en 'graast' deze af. Dit beschadigt het darmoppervlak met een verminderde vertering en slechte opname van voedingsstoffen.
​
Verderop in de darm zal een deel van de trofozoïeten terug omkapselen tot cysten door de invloed van de verandering van de zuurtegraad en de aanwezigheid van de galzouten. De cysten worden uitgescheiden via de stoelgang. Trofozoïeten die zich niet omgevormd hebben, kunnen niet lang buiten de gastheer overleven. De cysten daarentegen zijn behoorlijk resistent. Ze kunnen in de correcte omgeving, zijnde koel en vochtig, maandenlang overleven buiten hun gastheer, en een nieuwe besmettingsbron vormen.
Symptomen
Meestal wordt er bij wormen direct aan diarree gedacht. Het merendeel van de diarree kan inderdaad bij onze huisdieren gelinkt worden aan parasieten of voeding. Bij ongeveer 10-20% van de huisdieren met diarree is Giardia de oorzaak. Gezien ons nauw contact én het feit dat Giardia een zoönose is, kan deze parasiet overgedragen worden op ons. Vooral kleine kinderen en mensen met een zwakker immuunstelsel lopen risico. Gezonde mensen is het besmettingsgevaar gering, maar niet te onderschatten.
​
​
"DIARREE IS NIET GELIJK AAN GIARDIA, EN OMGEKEERD"
​
Giardia is zeer besmettelijk! Besmettingen kunnen op verschillende manieren gebeuren: besmette ontlasting, eten of drinken van besmette drink-of voederbak, contact met besmet gras, zwemmen in besmet water, catteries, kennels, asielen, uitlaatservices, hondenschool, losloopweides, ... enz. Puppies en honden die graag alles in hun mond steken, worden vaker besmet door hun nieuwsgierigheid.
​
​
​​​​​
De darmwand raakt hierdoor beschadigd, wat zichtbaar kan worden door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting. In de darm delen de Giardia zich, waardoor ze zich razendsnel vermenigvuldigen. Aan het einde van de darm kapselen de parasieten zich in. Deze zogenaamde cysten verlaten vervolgens via de ontlasting het lichaam. De cysten overleven tot ongeveer een week in de ontlasting van een geïnfecteerde dier en tot enkele weken in de bodem of koud water. In een vochtige, koude omgeving kunnen de cysten zelfs enkele maanden overleven.
Giardia is niet altijd de aanleiding tot klachten. Veel honden hebben de Giardia parasiet bij zich, zonder er ziek van te worden. Dieren met een verminderde weerstand, denk aan pups, zieke dieren en oude dieren, kunnen we wel goed ziek van worden. In die gevallen is een Giardia infectie dus ook gevaarlijk. Ook kan een langdurige besmetting met klachten leiden tot chronische veranderingen in de darm. Daarom is het belangrijk om een infectie zo snel als mogelijk op te merken en te behandelen.
Symptomen van Giardia bij honden
Met name bij dieren met een verzwakt immuunsysteem kunnen dus de symptomen van een Giardia-besmetting duidelijk zichtbaar zijn. Ook gezonde, volwassen honden kunnen geïnfecteerd zijn, maar bij deze groep is een besmetting niet altijd zichtbaar, omdat ze niet altijd duidelijke symptomen laten zien of een ‘drager’ zijn (geen symptomen, wel uitscheider). Het meest voorkomende symptoom bij een besmetting met Giardia is hevige, terugkerende diarree die in sommige gevallen bloed- en/of slijmsporen bevat. Dit wordt veroorzaakt doordat de darmwand is beschadigd. Indien een dier besmet is met Giardia, dan kan dit bestaande maagdarmaandoeningen verergeren en de ontwikkeling van andere klachten stimuleren.
Giardia bij puppy’s
Omdat puppy’s een nog niet volledig ontwikkeld maag-darmkanaal hebben en ook het microbioom in de darm nog niet volledig af is, kunnen pups sneller klachten krijgen bij een Giardia infectie. Omdat de weerstand ook nog niet optimaal is, is het voor een pup ook moeilijker om zelf de infectie de baas te worden.
Het is dus belangrijk om snel met de juiste behandeling en ondersteuning te starten. U moet zich altijd goed beseffen dat het best lang kan duren (denk aan weken tot maanden), voor de ontlasting weer helemaal goed is na een zware infectie.
Wilt u uw pup met Giardia behandelen of ondersteunen neem dan eerst contact op met ons veterinaire team of uw eigen dierenarts. Niet alle producten en voedingen die hier beschreven worden zijn namelijk geschikt voor het gebruik bij pups.
Hoe weet ik of mijn hond Giardia heeft?
Indien uw hond langdurig kampt met maag-darmklachten zoals braken en diarree, dan is altijd het advies contact op te nemen met uw dierenarts. De dierenarts zal uw dier eerst algemeen onderzoeken, eventueel gevolgd door aanvullende onderzoeken zoals bijvoorbeeld ontlastingsonderzoek. De ontlasting (liefst van enkele dagen verzameld) wordt beoordeeld op geur, kleur en consistentie. Verder zal er waarschijnlijk gekeken worden naar parasieten en andere eventuele veroorzakers van afwijkende ontlasting. De dierenarts heeft diverse tests tot zijn beschikking om vast te stellen of er eventueel sprake is van een Giardia-besmetting, maar een negatieve test wil niet altijd zeggen dat er ook echt geen Giardia aanwezig is. De cysten worden namelijk intermitterend uitgescheiden zoals dat heet, dus niet bij elke ontlasting. Het kan dan nodig zijn het onderzoek na een week te herhalen.
Giardia sneltest
Naast een test bij de dierenarts, zijn er ook sneltests voor Giardia die u thuis uit kunt voeren. De CVET Sneltest Giardia kan helpen bij het bepalen of uw hond besmet is met de Giardia parasiet. De Giardia-antigeentest test snel en betrouwbaar op de aanwezigheid van Giardia-antigeen in de ontlasting van uw huisdier. Test uw dier positief op Giardia met de sneltest, dan wil dit dus zeggen dat er Giardia antigenen zijn aangetoond in de ontlasting. Het is dan verstandig om met uw dierenarts een behandelplan te bespreken.
Let op: Deze zelftest is geen vervanging voor het dierenarts advies. Als uw dier last heeft van dunne ontlasting is het altijd verstandig om contact op te nemen met uw dierenarts.
Hoe wordt een hond met Giardia behandeld?
De behandeling van Giardia is niet altijd even makkelijk, aangezien het een hardnekkige infectie kan zijn. Als er sprake is van een Giardia-infectie, dan zal de dierenarts de hond of kat behandelen met een wormenmiddel op basis van Fenbendazol zoals Panacur of No Worm Diacur, of met Metronidazol. Deze laatste is recept plichtig en alleen via de behandelend dierenarts verkrijgbaar.
Panacur bij Giardia
Fenbendazol, oftewel Panacur, is het eerste keuze middel in de behandeling tegen Giardia. De dosering is 50 mg/kg gedurende 3-10 dagen. Het is wel bekend dat een behandeling van 3 dagen in de regel te kort is. Meestal wordt 5 dagen aangehouden. Omdat er een grote kans is op herbesmetting is het ook het advies om de behandeling na 2 weken te herhalen.
Als de klachten onvoldoende verbeteren, moet binnen 5 dagen na de laatste behandeling opnieuw op Giardia worden getest. Dan kan bij een positieve test worden gezegd dat de Giardia nog niet voldoende is bestreden. Wordt na de 5 dagen getest, dan kan een positieve test ook komen door een herbesmetting.
​
Hoe maakt u uw huis schoon als uw hond Giardia heeft?
Naast het behandelen van alle dieren binnen een huishouden is het belangrijk om bepaalde hygiënische maatregelen te nemen op het moment dat een Giardia besmetting is vastgesteld.
Desinfecteren van de omgeving
Het is belangrijk om tijdens en na de behandelperiode de uitwerpselen van uw hond direct op te ruimen, zodat uw dier (en andere dieren) er niet meer mee in contact kunnen komen. Daarnaast is het belangrijk om de omgeving van het dier goed te reinigen. Gladde oppervlaktes kunt u reinigen met quaternaire ammoniumzouten (Oropharma Disinfect Spray) of chloor (Halamid-D). Hou er wel rekening mee dat deze producten een inwerktijd hebben van zeker 5 minuten om effectief te zijn. Ook werken deze producten alleen in een schone omgeving. U moet dus eerst normaal schoonmaken met water en zeep, voordat u gaat ontsmetten.
Voor kennels is het advies om de oppervlakken na behandeling zeker 48 uur te laten drogen voordat er nieuwe dieren in gaan.
Tapijt en stoffen meubels, maar ook de manden, kleedjes en speeltjes kunnen ook gereinigd worden met stoom (5 minuten bij 70 graden of 1 minuut bij 100 graden Celsius) of gewassen worden op hoge temperatuur (minimaal 60 graden Celsius). Vergeet de eet- en drinkbakken niet en ook de auto!
Wassen van uw dier
Ook is het belangrijk om uw dier te wassen met shampoo, het liefst op de laatste dag van de behandeling. Gebruik hiervoor het liefst een shampoo met chloorhexidine, zoals Douxo S3 Pyo Shampoo of Dr. Ann’s Chlorhexidine Shampoo. In de vacht van het dier kunnen zich namelijk nog cystes van Giardia bevinden die, door bijvoorbeeld oplikken, een herbesmetting kunnen veroorzaken. Met name bij langharige honden kan het helpen om de haren rond de anus kort te knippen, zodat dit gebied gemakkelijker kan worden schoongehouden. Was in ieder geval de achterpoten en achterhand.
Giardia is besmettelijk voor mensen, dus is goede persoonlijke hygiëne erg belangrijk. Was uw handen grondig wanneer u uw hond hebt geaaid of vast gehad. Daarnaast moeten alle dieren in een huishouden gelijktijdig worden behandeld wanneer er sprake is van een Giardia-infectie, ook wanneer er bij de andere dieren geen symptomen worden waargenomen.
Behandeling en preventie
Sommige wormsoorten zijn overdraagbaar op de mens. Dit is wat we een zoönose noemen. Het omgekeerde verhaal is ook waar in sommige gevallen. Wormbesmettingen zijn niet leeftijdsgebonden. Iedere leeftijdscategorie kan een besmetting oplopen. Kinderen raken desondanks sneller besmet: spelen in besmette zandbakken of park en handen in de mond stoppen. Wormeieren kunnen ook aanwezig zijn op ongewassen groenten. Belangrijk is je dus te realiseren dat ze meer voorkomen dan gedacht wordt en dat ze ernstige ziekte kunnen veroorzaken, zoals bvb blindheid bij kinderen (o.a. spoelwormen) of levercysten (lintworm).
Wat kan je precies doen? Enkele tips:
-
Ruim regelmatig de ontlasting van jouw huisdier op.
-
Neem op wandeling poepzakjes mee.
-
Geef commerciële brokken of goed gekookte/gebakken voeding i.p.v. rauw vlees.
-
Rauw vlees? Zorg dan dat dit van goede kwaliteit is en volgens voedselveiligheidsvoorschriften bewaard werd.
-
Diepvriesvoeding? Lees goed de instructies op de verpakking. Meeste voedingen dienen verwarmd te worden vooraleer te voederen.
-
Vermijd het contact met knaagdieren (niet alleen voor de wormen!)
-
Altijd vers drinkwater ter beschikking.
-
Regelmatig ontwormen.
-
Alle huisdieren tegelijkertijd ontwormen.
Wil je zelf de proef op de som nemen en te weten te komen welke parasieten voor jouw huisdier van belang zijn?
Surf naar http://www.parasiteparty.com/ en doe de test.
Bronnen:
-
ESSCAP Richtlijnen – Wormbestrijding bij hond en kat, www.esscap.eu
-
Parasite Party - Boehringer Ingelheim: website http://www.parasiteparty.com/en